Należności i ich aktualizacja

W celu zapewnienia rzetelnego obrazu dokonań i potencjału gospodarczego jednostki prezentowanego w księgach rachunkowych i w sprawozdaniu finansowym, a także aby nie wykazywać strat jako aktywów, należy co najmniej na dzień bilansowy dokonać aktualizacji aktywów, w tym należności, do ich realnej wysokości. Z aktualizacją związana jest konieczność weryfikowania zdolności aktywów do przynoszenia jednostce w przyszłości korzyści ekonomicznych.

Wycena należności następuje z zachowaniem zasady ostrożności. Zasada ta nakazuje aktualizację należności, wykazywanych w księgach rachunkowych i sprawozdaniu finansowym, do ich wartości możliwej do odzyskania, jeżeli wartość odzyskiwana jest niższa od wartości, w której należność jest wykazywana w księgach rachunkowych na dzień bilansowy.

Jeżeli zatem na dzień bilansowy wynikająca z ksiąg rachunkowych wartość wycenianych należności jest wyższa od korzyści ekonomicznych, jakie one przyniosą, oznacza to, że należności utraciły całkowicie lub częściowo zdolność do przynoszenia jednostce korzyści ekonomicznych, czego konsekwencją jest konieczność dokonania odpisu aktualizującego, obniżającego na dzień bilansowy jego wartość bilansową.

Wycena należności oraz zasady tworzenia i rozwiązywania odpisów aktualizujących uregulowane są w:

• art. 35b i 35c uor,
• Krajowym Standardzie Rachunkowości nr 4 „Utrata wartości aktywów”.

Ustawa bardzo ogólnie reguluje kwestię odpisów aktualizujących należności i innych aktywów. Niewystarczające zapisy ustawy wywoływały wiele wątpliwości przy sporządzaniu rocznych sprawozdań finansowych. Dlatego wprowadzono Krajowy Standard Rachunkowości nr 4 „Utrata wartości aktywów”, który ma na celu szczegółowe wyjaśnienie zasad ustalania i ujmowania w księgach rachunkowych oraz wykazania w sprawozdaniu finansowym odpisów z tytułu utraty wartości aktywów, w tym należności.

Wycena należności na dzień bilansowy

Zgodnie z art. 28 ust. 1 pkt 7 uor należności wycenia się nie rzadziej niż na dzień bilansowy, w kwocie wymaganej zapłaty, z zachowaniem zasady ostrożności.

Kwota wymaganej zapłaty należności o krótkim terminie wymagalności regulowanej środkami pieniężnymi, dla której nie określono stopy procentowej, ustalana jest w sposób następujący: