Czy trzeba naliczyć VAT przy przekształceniu użytkowania wieczystego w prawo własności

Od dłuższego czasu można zaobserwować spór, czy opłaty należne samorządom z tytułu przekształcenia prawa użytkowania wieczystego w prawo własności na nieruchomości na rzecz dotychczasowego użytkownika wieczystego podlegają opodatkowaniu VAT. W rozstrzygnięciach organów podatkowych i większości sądów dominuje pogląd, że czynność ta podlega VAT, gdy użytkowanie wieczyste zostało ustanowione po 30 kwietnia 2004 r. Dotyczy to również przekształceń, które nastapią z mocy ustawy z dniem 1 stycznia 2019 r.

Obecnie na podstawie art. 7 ust. 1 pkt 6 ustawy o VAT oddanie gruntów w użytkowanie wieczyste jest definiowane jako dostawa towarów. Przepis ten obowiązuje wprawdzie od 1 grudnia 2008 r., jednak NSA w uchwale z 8 stycznia 2007 r. (sygn. akt I FPS 1/06) opowiedział się za traktowaniem ustanowienia prawa użytkowania wieczystego jako dostawy towarów. Do 30 kwietnia 2004 r. grunt nie był zaś towarem i jego sprzedaż bądź ustanowienie użytkowania wieczystego nie stanowiło dostawy towarów.

W przypadku użytkowania wieczystego właścicielem gruntu przez cały okres użytkowania pozostaje Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego. Wieczysty użytkownik uiszcza przez czas trwania swego prawa opłatę roczną (art. 238 Kodeksu cywilnego i art. 71 ustawy o gospodarce nieruchomościami).